سرویس دفاع و امنیت مشرق _ حمله ارتش روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ میلادی و ارسال حجم انبوهی از تجهیزات مدرن غربی توسط کشورهای عضو ناتو برای کی‌یف، موجب شد تا نخستین بار پس از فروپاشی شوروی، جهان نظاره گر تقابل برترین تسلیحات ساخته شده توسط شرق و غرب در یک میدان نبرد با شرایط برابر باشد؛ علی رغم برتری فاحش تجهیزاتی روسیه در ابتدای جنگ، با گذشت زمان کشورهای غربی به رهبری ناتو دست به تجهیز ارتش اوکراین با تسلیحات مدرن خود کردند تا امروز تقریبا دو کشور در شرایطی نسبتا برابر به نبرد با یکدیگر در جنوب و شرق اوکراین بپردازند.

در سلسله گزارشات زیر قصد داریم به معرفی مهمترین تجهیزات به کار رفته توسط روسیه و اوکراین در جنگ اخیر و جزئیات عملکرد آنها بپردازیم.

توپ راداری ۳۵ میلیمتری گپارد

سامانه پدافند توپخانه ای "گپارد" در دهه ۱۹۶۰ میلادی در آلمان غربی طراحی و ساخته شد و از دهه ۱۹۷۰ به شکل انبوه وارد خدمت در ارتش آلمان غربی و تعداد زیادی از کشورهای متحد شد.

سامانه گپارد از دو توپ ۳۵ میلیمتری هدایت راداری نصب شده روی شاسی تانک لئوپارد۱ تشکیل شده بود؛ این سامانه که در دسته پدافند ارتفاع کم جای می گیرد توان استفاده همزمان علیه اهداف هوایی و زمینی به ترتیب تا فاصله ۳۵۰۰ و ۵۰۰۰ متر را داراست؛ ۲ رادار باند اس و باند ایکس که به اولی به منظور کشف و رصد اهداف و دومی به منظور کنترل آتش تعبیه شده اند بردی حدود ۱۵ کیلومتر دارند که در گذر زمان چندین بار ارتقا یافته اند تا توان درگیری با اهداف جدید نظیر موشک های کروز ارتفاع پست و پهپادهای انتحاری را نیز داشته باشند.

در برخی نمونه های سامانه پدافندی گپارد، ۸ تیر موشک حرارت یاب استینگر در دو طرف شاسی نصب شده است تا توان درگیری این سامانه با اهداف مهاجم را تقویت کند.

گپارد اگرچه در ارتش کشورهای زیادی نظیر اردن، برزیل، رومانی، قطر، سوئیس و ... خدمت کرد اما در سالهای گذشته به عنوان سیستمی قدیمی و منسوخ شده محسوب می شد و موجب شد تا بسیاری از کشورها آن را از خدمت خارج کرده یا نظیر ارتش آلمان تعداد محدودی را در خدمت باقی بگذارند تا اینکه وقایع رخ داده در جنگ میان روسیه و اوکراین تفکرات قبلی در خصوص این سامانه را به کلی تغییر داد.

توپ‌های پدافندی ۶۰ ساله آلمانی به داد اوکراین رسیدند!

از تاریخ جولای ۲۰۲۲ میلادی تا زمان حاضر حدود ۵۲ دستگاه سامانه پدافندی گپارد به ارتش اوکراین تحویل داده شده است و قرار است ۱۵ دستگاه دیگر نیز در سال جاری تحویل شود.

گپارد بر خلاف انتظارات قبلی که آن را سیستمی منسوخ و ناتوان تصور می کردند، توانست عملکرد بسیار خوبی از خود در برابر حملات موشکی و پهپادی ارتش روسیه ثبت کند؛ به گفته مقامات اوکراینی توپ های راداری گپارد در برابر پهپادها و کروزهای روسی بسیار موثرتر و مقرون به صرفه تر از سامانه های موشکی نظیر NASAMS یا پاتریوت بودند زیرا به جای شلیک موشک های چند میلیون دلاری با ذخایر محدود می توانستند با شلیک چند ده گلوله ارزان قیمت هدف خود را رهگیری و منهدم کنند.

منابع اوکراینی می گویند یکی از آتشبارهای اهدا شده از سوی آلمان در اکتبر ۲۰۲۲ میلادی نیروگاه برق شهر کی‌یف پایتخت اوکراین را از خطر نابودی توسط موشک و پهپادهای روسی نجات داده است.

همچنین بسیاری از پرتابه های مهاجم به هنگام حمله به مناطق حساس اوکراین نظیر بندر اودسا پیش از اصابت به اهداف خود توسط گپارد رهگیری شده اند.

به طور کلی ارتش اوکراین از عملکرد این توپ های پدافندی ۶۰ ساله بسیار رضایت داشته و خواهان ارسال تعداد بیشتر همراه با مهمات کافی شده اند که قرار است در سال جاری میلادی از سوی آلمان ارسال شوند.

همچنین علی رغم سطح بالای تهدیدات علیه پدافند ارتش اوکراین در جنگ اخیر، تنها ۲ دستگاه گپارد در حملات پهپادهای انتحاری لنست روسی هدف قرار گرفتند.

عملکرد رضایت بخش این سامانه پدافندی موجب شده تا بسیاری از کشورهای دنیا بار دیگر به سراغ طراحی و ساخت توپ های راداری مدرن روی شاسی متحرک برای مقابله با حملات دسته های چند ده فروندی پهپاد انتحاری یا موشک کروز باشند زیرا مقابله با این حملات موجی با سامانه های موشکی هزینه بسیار سنگینی داشته و خطر اوت نامبر شدن اتشبارهای پدافندی نیز وجود خواهد داشت.